Ókostir einkavæðingar?

Ég rökræði oft við félaga mína um kosti og galla einkavæðingar. Ég geri mér grein fyrir að það megi stíga varlega til jarðar í markaðsvæðingu en mér finnst eins og að þjóðfélagið sé farið að skemma meira fyrir sér með forræðishyggju en bæta. Til einföldunar langar mig að diskútera einkavæðingu í menntageiranum, en síendurtekinn niðurskurður á þeim bænum virðist hægt og rólega ætla að drepa menntakerfið og það í tíð "vinstri velferðarstjórnar".

Nú hef ég sjálfur kennt í gagnfræðaskóla og upplifað umhverfi þar sem lítið var í boði til stórra verka og í raun var aðdáunarvert að sjá úr hve litlu starfsfólk og nemendur náðu að moða úr til að gera dagleg störf skólans að ánægjulegri lífsreynslu. En burtséð frá öllum góðum vilja þá er staðreyndin sú að það þurfti oftar en ekki að "stela úr kökukrúsinni" til að láta dæmið ganga upp. Í þessu tilfelli var kökukrúsin blaða- og ljósritunarkostnaður liðurinn í bókhaldi bæjarins.

Engu að síður hafði skólinn lengi vel, án þess að auglýsa það opinberlega, fengið árlegar greiðslur frá farsímarisunum tveimur hér á landi fyrir að hýsa farsímasenda á toppi skólans. Og viti menn, þessi tekjulind færði skólanum einmitt það sem vantaði upp á til að geta fært skólann nær nútímanum, keypt skjávarpa í stofur, sjónvarpstæki, tölvur o.fl. Eitthvað sem eflaust var ekki álitið nauðþurft heldur kannski frekar "munaður". Ég ætla ekkert að rökræða um kosti og galla þessa búnaðar, en í mínum huga gerði hann stóra hluti og var klárlega ástæða þess að mér tókst að ljúka ákveðnum áföngum með börnunum með mun betri árangri en nokkur þorði að vona.

En þetta leiðir mig að kjarna málsins. Í dag berjumst við við eftirköst og afleiðingar bankahruns sem svo undarlega sem það kann að hljóma er komið í fangið á blásaklausum þegnum þessa lands. Nokkuð sem nýendurskilgreint hugtak vinstristefnunnar hefur leitt af sér. En pólitík eða ekki, þá liggur vandinn bæði hjá stjórnvöldum og einnig ákveðnum hópi fólks sem ég ætla að ræða hér. Vandinn er það sem ég vil kalla "Markaðshræðsla".

Þessi markaðshræðsla lýsir sér í ótrúlegum ótta við að markaðsdrifin fyrirtæki nái að nýta sér opinberan vettvang til kynningar, og þá sem meiru máli skiptir, hvort sem það sé með jákvæðum hætti eða neikvæðum. Mörg dæmi sanna þetta og svo virðist sem örfáir einstaklingar fái með ótta sínum að draga úr öllum möguleikum fyrir skóla, í þessu tilfelli, að bæta hag sinn og auka þjónustu við nemendur.

Nei, þá er bannað að auglýsa mjólk á göngum skólans. Er mjólk óholl... já, það eru nokkrir aðilar þarna úti sem telja að svo sé, vísa m.a.s. til Japan, því þar er lítið um mjólkurnotkun og á sama tíma fátítt að fólk fái krabbamein. Ergo: Mjólk hlýtur að vera krabbameinsvaldandi og þá er fáránlegt að MS fái að auglýsa mjólk! Svona er má segja öll vitleysan eins.

Nú gekk ég í Verslunarskólann og þar voru stofur merktar og auðkenndar með nöfnum styrktaraðila. Ég var í Eimskip heilan vetur. Já og sótti reyndar nokkra tíma í SÍF... eða hvað það var. Nokkuð sem vakti frekar sagnfræðilegan áhuga (enda nokkur þeirra farin á hausinn þá þegar ég byrjaði að sækja skólann) frekar en markaðslegan. Engu að síður var þetta ekkert óeðlilegra en að nefna þær eftir fjöllum eða fossum. Í spjalli mínu við einn kennara minna kom í ljós að þessir styrkir flýttu ekki bara fyrir byggingu skólans heldur juku tækjakost hans til muna.

Og hvað var svona slæmt við þetta? Hvað er svona slæmt við að fyrirtæki styðji við bak skóla okkar? Má ég a.m.k. fá að velja fyrir mitt barn? Má ég kjósa hvort barn mitt fái að fylgja kristnum gildum í skólastarfi og fái notið aðstöðu sem sé til sóma hvort sem það kunni að vera í boði Eimskips eða Icelandair? Leyfist mér að fara fram á þetta og fara á sama tíma fram á að börnum verði ekki gert mishátt undir höfði en að öll börn fái engu að síður að velja hvort þau vilji þá, og miðað við aðstæður, ómarkaðsdrifna meðalþjónustu með síþreyttu og nánast buguðu starfsfólki eða lítið eitt markaðsdrifna gæðaþjónustu með áhugasömu starfsfólki? Hvar er mismununin í því fólgin?

Til að verja vefþjóna Mbl.is skal tekið fram að það þurfi siðareglur um þetta líkt og annað, gosdrykkir og sælgæti hljóta t.d. að falla undir eitthvað sem á ekki fullt erindi inn í skólana, en það má finna góðar reglur um þetta líkt og allt annað sem við "fullorðna" fólkið fylgjum dagsdaglega. Í það minnsta hljóti að þurfa lýðræðislega kosningu um svona hluti. Ekki að einn græninginn eða feministinn fái að stjórna heilu skólakerfi.